Ein maimorgun í 2013 fór Edward Snowden til Hong Kong við fullari tasku av loyniligum skjølum, sum stavaðu frá hansara arbeiði fyri NSA. Skjølum, sum avdúkaðu, hvussu ómetaliga víðtøkið tað heimsfevnda hópeftirlitið við púra vanligum fólki er. Leikluturin hjá Snowden sum sonevndur ‘whistleblower’, t.e. varskógvari, gjørdi hann til mannarættindahetju. Kortini er hann í vanda fyri at verða dømdur 30 ára fongsul fyri njósning.
Sambært Snowden sjálvum var endamálið við avdúkingini eina og aleina at ”kunna almenningin um tað, sum verður gjørt í hansara navni og ímóti honum”. At avdúka, akkurát hvussu víðtøkið eftirlitið er, sama hvør borgarin er.
Hann avdúkaði, hvussu stjórnir loyniliga goyma okkara persónliga samskifti – okkara telefonsamrøður, okkara teldupost, okkara slóð á netinum og mangt annað. Hetta fer alt fram, uttan at vit vita av tí og uttan okkara samtykki.
Dirvið hjá Snowden broytti heimin. Hann setti gongd á eitt heimsfevnt orðaskifti og fleiri lógarbroytingar og hjálpti okkum at verja okkara privatlív. Fyri fyrstu ferð í 40 ár samtykti USA lógir fyri ríkiseftirlit. Og á altjóðastigi leggja stórar fyritøkur sum Apple og WhatsApp nú meira fyri til tess at verja okkara privatu upplýsingar.
Men arbeiðið hjá Snowden hevur havt stórar persónligar avleiðingar. Teir amerikonsku myndugleikarnir hava lagt hald á passið hjá honum, og hann er nú strandaður í Russlandi. Um hann fer aftur til USA, er hann í vanda fyri at verða dømdur 30 ára fongsul fyri njósning. Hann hevur onga trygd fyri einum rættvísum rættarmáli. Fleiri myndugleikapersónar hava longu dømt hann sekan í miðlunum.
Beint nú hava vit ein gyltan møguleika: Áðrenn Obama forseti fer frá tann 20. januar, kann hann náða Edward Snowden.